Ortadaki mavi çarpı işaretine odaklanalım. Bir süre sonra, içe büzülüp dışa genişleyen çemberlerin sağa ya da sola doğru hareket ettikleri yanılsamasına kapılacağız. İstersek butonlar yardımıyla büzülme ve genişleme hızını ve dolayısıyla da yanılsamanın kuvvetini arttırabiliriz.
Yanılsama diyoruz çünkü gerçekte sağa ya da sola hareket yok. Tek yaptığımız şekli yaklaştırıp uzaklaştırmak. Peki, öyleyse yanlış algımız neyin sonucu?
Öncelikle sorumuzu bilimsel olarak tanımlayalım: Ne zaman ki 2 boyutlu durağan dokular gözümüzün çeperlerine doğru genişleyip büzülme hareketi gösteriyor, gerçek hareket yönüne dik bir başka hareket algılıyoruz. Tıpkı Pinna çemberlerinde olduğu gibi! İkinci basamakta da sorumuza yanıt arayalım:
Hücrelerimizin yalnızca kendi uzamsal alanlarına rastgelen özel uyaranlara yanıt verdiklerini biliyoruz. Özel uyaran ne olabilir? Örneğin, bir göz hücresi için ışık, ya da deri hücresi için ısı. İşte, tıpkı bunlara benzer özelleşmiş bazı hücrelerimiz de harekete duyarlı. Kapsama alanlarına hareket eden bir cisim girdiğinde, sinyal vermeye başlıyorlar. Ancak hareketin yönünü belirleyebilmek bir hücre için hiç de öyle kolay değil. Kimi zaman kuşkulu durumlar oluşabiliyor. Böylesi durumlardan biri de şu:
Farz edelim ki, yukarıda şekildeki yuvarlak harekete duyarlı hücrelerimizden biri olsun. Siyah çizgiler yukarıya da ilerliyor olsa tam sağa da ilerliyor olsa hücre farklı zamanlarda aynı uyarımı gösterecek. Nasıl mı? Aşağıda daha detaylıca açıkladık:
Bir bilim insanı yukarıda görülen baklavamsı yapıyı hareket ettiriyor diyelim. Harekete duyarlı hücrelerden biri de tam köşeye, siyah dairenin olduğu yere denk gelmiş. Yanda, zaman 1 ve zaman 2'de bu hücrenin içini dolduran uyaranı görüyoruz. Baklavamsı yapı yukarıya da, sağa da ilerletilse, hücredeki görüntü işte bu olacak. Peki, hücremiz hareket yönünü nasıl anlayacak dersiniz? Tam karara varamayacak. Bazen hareketi yukarıya doğru, bazense yana doğru algılayacak
(bkz: http://iua-share.upf.es/wikis/seminaris/index.php/Image:Aperture_problem_animated.gif Linkteki animasyonda hareket aşağıya mı yoksa sola mı?) Sizler de fark etmişsinizdir ki, bu ikilem iki hareket yönü arasında 90 derece açı farkı olduğunda ortaya çıkıyor.
İşte, söz konusu yanılsamamızda da böyle bir etki söz konusu. Çemberdeki dokuların gölgelendirilmesi öyle yapılmış ki, büzülüp genişlediklerinde, harekete duyarlı hücreler, sağ ya da sola hareket ediyorlarmış gibi de algılayabiliyorlar.
